Współczesne organizacje coraz częściej sięgają po elastyczne modele organizacji czasu pracy. Jednym z nich jest równoważny system czasu pracy, który – jeśli jest stosowany poprawnie – pozwala dostosować rozkład czasu pracy do specyfiki działalności, sezonowości czy zmiennych potrzeb kadrowych. W praktyce jednak zarządzanie tym systemem może być trudne, zwłaszcza w większych firmach lub środowiskach o zróżnicowanych grafikach.
Z pomocą przychodzi Time Harmony – zaawansowany system do planowania, rejestrowania i rozliczania czasu pracy, który wspiera pracodawców w pełnym, zgodnym z prawem wdrożeniu równoważnego systemu.
Czym jest równoważny system czasu pracy?
Zgodnie z art. 135 Kodeksu pracy, w równoważnym systemie czasu pracy dobowy wymiar pracy może zostać przedłużony – do 12 godzin (a w niektórych przypadkach nawet do 16 lub 24 godzin), o ile w przyjętym okresie rozliczeniowym średni tygodniowy czas pracy nie przekracza normy 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
Równoważny system czasu pracy wymaga:
- planowania harmonogramu na co najmniej jeden miesiąc i przekazania go pracownikom na minimum 7 dni przed jego obowiązywaniem
- zapewnienia minimalnych odpoczynków dobowych (11 godzin) i tygodniowych (35 godzin),
- prawidłowego rozliczania nadgodzin,
- przestrzegania zasad wynikających z okresów rozliczeniowych (np. 1 miesiąc, 3 miesiące, w szczególnych przypadkach do 12 miesięcy).
Uwaga! Zgodnie z art. 129 § 2 Kodeksu Pracy tak jak w każdym systemie czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technicznymi lub dotyczącymi organizacji pracy, okres rozliczeniowy w równoważnym systemie czasu pracy, może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 12 miesięcy, przy zachowaniu ogólnych zasad dotyczących ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.
Przykładowe branże i firmy, w których sprawdza się równoważny system czasu pracy:
-
Służba zdrowia – szpitale, pogotowie ratunkowe (dyżury, praca zmianowa).
-
Transport i logistyka – kierowcy, operatorzy magazynów.
-
Produkcja przemysłowa – szczególnie przy liniach produkcyjnych działających w ruchu ciągłym.
-
Hotele i gastronomia – praca w weekendy i święta, sezonowość.
-
Ochrona osób i mienia – praca zmianowa, konieczność ciągłej obecności.
-
Handel detaliczny i centra handlowe – wydłużone godziny otwarcia, zwiększony ruch w wybrane dni tygodnia.
-
Rolnictwo i leśnictwo – uzależnienie od warunków pogodowych i sezonowości.
Wdrożenie równoważnego systemu czasu pracy pozwala efektywniej zarządzać zasobami ludzkimi w warunkach zmiennego zapotrzebowania na pracę, ale wymaga prawidłowego uregulowania w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym.
Równoważny system czasu pracy - ograniczenia
Równoważny system czasu pracy nie może być stosowany wobec wszystkich pracowników. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, nie można go stosować wobec pracownic w ciąży oraz pracowników młodocianych, ze względu na szczególną ochronę ich zdrowia i bezpieczeństwa. Dodatkowo, pracownicy niepełnosprawni co do zasady nie mogą pracować w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, chyba że lekarz wyrazi na to zgodę w orzeczeniu lekarskim.
Równoważny system czasu pracy nie może być również stosowany wobec pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia, jeśli nie wyrażą oni na to zgody (art. 178 § 2 Kodeksu pracy). Ochrona ta dotyczy zarówno matek, jak i ojców lub innych opiekunów prawnych, niezależnie od rodzaju umowy czy wymiaru etatu. Pracodawca ma obowiązek respektować ich wolę, a brak zgody na pracę w systemie z wydłużonym dobowym wymiarem czasu nie może stanowić podstawy do jakichkolwiek negatywnych konsekwencji ze strony pracodawcy. W praktyce oznacza to, że pracownicy ci nie mogą być planowani do pracy np. po 10 czy 12 godzin dziennie, jeśli sami się na to nie zgodzą.
Główne wyzwania w zarządzaniu czasem pracy w systemie równoważnym
Wdrożenie równoważnego systemu często wiąże się z wieloma trudnościami organizacyjnymi. Najczęstsze problemy to:
-
błędy w planowaniu grafików, prowadzące do naruszeń przepisów,
-
brak narzędzi do kontroli odpoczynków – co może skutkować nieuprawnionymi roszczeniami pracowniczymi,
-
trudności w rozliczaniu nadgodzin, szczególnie przy zmianach planu pracy lub zastępstwach,
-
niespójna ewidencja czasu pracy, co jest istotne w przypadku kontroli PIP lub sporów pracowniczych.
Ręczne prowadzenie harmonogramów czy ewidencji w Excelu zwiększa ryzyko błędów i obciąża dział kadr nadmiarem zadań operacyjnych. Tutaj właśnie ujawnia się rola nowoczesnych systemów RCP, takich jak Time Harmony.
Jak Time Harmony wspiera firmy w stosowaniu systemu równoważnego?
Time Harmony to system zaprojektowany z myślą o pełnej zgodności z Kodeksem pracy i potrzebami działów HR, menedżerów liniowych oraz kadry zarządzającej. Jego funkcjonalności znacząco ułatwiają organizację pracy w systemie równoważnym.
1. Automatyczne planowanie zgodne z przepisami
System pozwala tworzyć harmonogramy z uwzględnieniem:
-
maksymalnych dopuszczalnych długości zmian,
-
odpoczynków dobowych i tygodniowych,
-
cykli pracy i dni wolnych,
-
dni ustawowo wolnych od pracy.
Wszystko to odbywa się automatycznie – Time Harmony od razu sygnalizuje konflikty z przepisami, zanim dojdzie do ich naruszenia.
2. Prawidłowe rozliczanie nadgodzin
System rozróżnia nadgodziny dobowe i średniotygodniowe, automatycznie je ewidencjonując i przypisując do odpowiednich okresów rozliczeniowych. Ułatwia to ustalenie:
-
liczby nadgodzin płatnych,
-
przysługującego czasu wolnego za nadgodziny,
-
dodatków zgodnie z art. 151(1) KP.
Dzięki temu dział kadrowo-płacowy nie musi ręcznie analizować i rozliczać każdego przypadku.
3. Monitoring odpoczynków
Time Harmony analizuje każdą zaplanowaną i zrealizowaną zmianę pod kątem zapewnienia odpoczynków:
-
11-godzinnego dobowego (art. 132 KP),
-
35-godzinnego tygodniowego (art. 133 KP).
W razie naruszenia – system generuje alerty, które pozwalają na natychmiastową korektę grafiku.
4. Gotowe raporty i zgodna z prawem ewidencja
System automatycznie generuje ewidencję czasu pracy, zgodną z wymogami art. 149 KP. Raporty zawierają:
-
godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy,
-
godziny nadliczbowe,
-
wykorzystane dni wolne,
-
bilans czasu pracy za okres rozliczeniowy.
To oszczędność czasu i minimalizacja ryzyka przy kontroli ze strony PIP lub ZUS.
5. Elastyczność i dostosowanie do specyfiki firmy
Time Harmony umożliwia dynamiczną aktualizację grafików, przesuwanie zmian, planowanie pracy w weekendy z odbiorem wolnego i bieżące monitorowanie wykorzystania czasu pracy.
Dzięki temu firmy zyskują większą kontrolę operacyjną i mogą dostosować zasoby ludzkie do zmiennego zapotrzebowania.
Podsumowanie
Równoważny system czasu pracy to rozwiązanie o dużym potencjale, ale wymaga precyzyjnego wdrożenia, zgodnego z Kodeksem pracy. Time Harmony eliminuje największe ryzyka związane z błędnym planowaniem czy rozliczaniem, pozwalając firmom w pełni wykorzystać możliwości, jakie daje ten system organizacji czasu pracy.
Dzięki Time Harmony pracodawca zyskuje:
-
zgodność z przepisami,
-
automatyzację procesów kadrowych,
-
przejrzystą ewidencję czasu pracy,
-
realną poprawę efektywności organizacyjnej.
Chcesz zobaczyć, jak działa Time Harmony w praktyce? Skontaktuj się z nami i umów się na prezentację systemu – dopasowaną do potrzeb Twojej organizacji.

Sprawdź jak łatwo zarządzać czasem pracy w Twojej firmie!