Wczasy pod gruszą to jedna z najpopularniejszych form dodatkowego świadczenia socjalnego, oferowanego pracownikom przez pracodawców w ramach Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS). Choć sama nazwa nie występuje bezpośrednio w przepisach, to mechanizm wypłaty tego świadczenia opiera się na obowiązujących regulacjach prawa pracy. W artykule wyjaśniamy, komu przysługują wczasy pod gruszą, ile wynosi świadczenie i jakie warunki trzeba spełnić, by je otrzymać.
Czym są wczasy pod gruszą?
Wczasy pod gruszą to świadczenie pieniężne wypłacane pracownikowi, który wykorzystuje urlop wypoczynkowy – najczęściej co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Wypłata ta finansowana jest z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, którego zasady działania reguluje ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych.
Podstawa prawna:
• art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS – świadczenia przyznawane są z uwzględnieniem kryteriów socjalnych.
• art. 3 ust. 1 ustawy o ZFŚS – określa, kto jest zobowiązany do tworzenia funduszu.
• art. 167(2) Kodeksu pracy – odnosi się do udzielania urlopu wypoczynkowego.
Kto może skorzystać ze świadczenia?
Prawo do świadczenia w postaci wczasów pod gruszą mają pracownicy zatrudnieni u pracodawców, którzy tworzą ZFŚS. Obowiązek utworzenia funduszu dotyczy:
• jednostek budżetowych i samorządowych bez względu na liczbę zatrudnionych,
• pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty (na dzień 1 stycznia danego roku).
Uwaga:
Pracodawcy zatrudniający od 20 do 49 pracowników mogą utworzyć fundusz dobrowolnie – na wniosek zakładowej organizacji związkowej.
Warunki przyznania wczasów pod gruszą
Najczęstsze kryteria przyznawania świadczenia obejmują:
• złożenie wniosku o wypłatę świadczenia,
• wykorzystanie nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego (najczęściej minimum 14 dni kalendarzowych),
• sytuację materialną pracownika – zgodnie z ustawą o ZFŚS, świadczenia powinny być przyznawane na podstawie kryterium socjalnego.
To oznacza, że wysokość wczasów pod gruszą nie powinna być jednakowa dla wszystkich. Pracodawca ma obowiązek różnicować wysokość świadczeń w zależności od sytuacji materialnej, rodzinnej i życiowej pracownika (art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS).
Ile wynoszą wczasy pod gruszą?
Nie ma jednej, odgórnie ustalonej kwoty. Wysokość świadczenia ustalana jest przez pracodawcę i opisana w regulaminie ZFŚS. W praktyce kwoty te mogą się wahać od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych – w zależności od możliwości finansowych pracodawcy oraz indywidualnej sytuacji pracownika.
Czy świadczenie podlega opodatkowaniu?
Tak, ale z wyjątkiem świadczeń do określonego limitu. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
• świadczenia z ZFŚS do kwoty 2 000 zł rocznie (od 2024 r.) są zwolnione z podatku PIT.
• powyżej tej kwoty – nadwyżka podlega opodatkowaniu.
Warto również pamiętać, że świadczenie to nie stanowi podstawy wymiaru składek ZUS, jeśli jest prawidłowo wypłacone z ZFŚS (zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).
Jak wprowadzić wczasy pod gruszą w firmie?
Aby móc wypłacać wczasy pod gruszą:
1. Utwórz ZFŚS (jeśli pracodawca ma taki obowiązek lub decyduje się dobrowolnie),
2. Przygotuj regulamin ZFŚS, w którym określisz m.in. zasady przyznawania świadczeń, terminy i kwoty,
3. Zbierz oświadczenia pracowników o ich sytuacji socjalnej (np. o dochodach),
4. Wprowadź procedurę wnioskowania i wypłaty świadczeń,
5. Zadbaj o zgodność z przepisami prawa pracy i ustawą o ZFŚS.
Podsumowanie
Wczasy pod gruszą to nie tylko atrakcyjne świadczenie socjalne, ale również realny sposób na budowanie lojalności pracowników i poprawę wizerunku pracodawcy. Aby jednak wypłata świadczenia była zgodna z przepisami, należy oprzeć się na przepisach ustawy o ZFŚS, Kodeksu pracy oraz regulacjach podatkowych.
