Kiedy powstają nadgodziny, w jakich sytuacjach są dopuszczalne i jak je rozliczyć? Komplet informacji na temat nadgodzin znajdziesz w naszym artykule.
1. Nadgodziny – kiedy powstają?
Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad:
- obowiązującą pracownika dobową normę czasu pracy,
- przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy
- obowiązującą tygodniową normę czasu pracy
Polecenie wykonywania pracy w nadgodzinach, może być wydane w dowolny sposób, również dorozumiany. I tak, brak sprzeciwu przełożonego na wykonywanie przez pracownika obowiązków służbowych w obecności przełożonego w godzinach przekraczających jego dobowy wymiar pracy może być zakwalifikowane jako polecenie świadczenia pracy w nadgodzinach.
Pracownik ma obowiązek wykonania polecenia pracy w godzinach nadliczbowych jeśli polecenie jej świadczenia zostało wydane zgodnie z prawem i nie łamie zasad współżycia społecznego i nie jest sprzeczne z umową o pracę.
2. Nadgodziny – dopuszczalność i limity
Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w przypadku:
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia, ochrony mienia lub środowiska oraz konieczności usunięcia awarii (powódź, pożar, wypadki budowlane, awarie maszyn i urządzeń).
- szczególnych potrzeb pracodawcy, które mogą wynikać na przykład z konieczności pilnego, terminowego wykonania zlecenia lub z absencji chorobowej pracowników.
Jednakże, w przepisach wewnątrzzakładowych (regulamin pracy, układ zbiorowy) lub w umowie o pracę, pracodawca może ustalić inny, wyższy limit nadgodzin, nie może on jednak przekraczać 416 godzin w roku kalendarzowym.
Nie wszystkim pracownikom pracodawca może zlecić pracę w nadgodzinach. Zaliczymy tutaj:
3. Nadgodziny przy niepełnym wymiarze czasu pracy
Pracowników pracujących na niepełny etat obowiązują te same dobowe i tygodniowe normy pracy, co pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy.
W przypadku pracy wykraczającej poza określone w umowie godziny pracy, ale mieszczącej się w granicach obowiązujących norm, mamy do czynienia z pracą ponadwymiarową, nie jest to praca w nadgodzinach.
Godziny nadliczbowe zaczynają się dopiero po przekroczeniu norm czasu pracy, czyli np. 8 godzin na dobę lub przeciętnie 40 godzin tygodniowo, w podstawowym czasie pracy.
Przykład:
Pracownik zatrudniony na ½ etatu wykonuje pracę od poniedziałku do piątku w godzinach od 08:00 do 12:00. Godziny ponadwymiarowe wystąpią w przypadku pracy od 12 do 16, a każda godzina pracy po 16 będzie pracą w nadgodzinach.
4. Nadgodziny – rekompensata w formie wynagrodzenia
Jednym ze sposobów rozliczenia pracy w nadgodzinach jest ekwiwalent pieniężny, który obejmuje:
1. normalne wynagrodzenie za pracę, obejmujące wynagrodzenie zasadnicze i dodatki o charakterze stałym (np. dodatek funkcyjny, stażowy, premie stałe)
2. dodatek za pracę w nadgodzinach w wysokości:
• 100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
- w nocy
- w niedzielę i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy
- w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto
• 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż opisany powyżej
• 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
5. Nadgodziny przy rozliczeniu ryczałtem
W stosunku do pracowników wykonujących stale pracę poza zakładem pracy wynagrodzenie może być zastąpione ryczałtem, którego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Ryczałt może być proporcjonalnie obniżony w razie nie wykonywania pracy na przykład w związku z chorobą. Natomiast przepracowanie mniejszej niż założona liczby godzin pracy nie jest podstawą do obniżenia kwoty ryczałtu.
Określając wysokość ryczałtu za nadgodziny, należy pamiętać, że nie może on przekraczać 8 godzin na tydzień, gdyż oznaczałoby to przekroczenie tygodniowego wymiaru czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
6. Nadgodziny – rekompensata czasem wolnym
Kolejnym sposobem rekompensaty pracy w nadgodzinach jest udzielenie czasu wolnego. Może to nastąpić na wniosek pracownika lub bez wniosku pracownika.
Przy takiej formie rekompensaty pracownik otrzymuje wynagrodzenie za czas wolny jednak bez dodatku.
Praca w nadgodzinach zrekompensowana czasem wolnym wlicza się do rocznego limitu godzin nadliczbowych.
7. Nadgodziny – praca w dniu wolnym
Pracownikowi, który wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w 5-cio dniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony mu do końca okresu rozliczeniowego, w terminie uzgodnionym z pracownikiem.
Przykład:
Pracownik wykonujący pracę od poniedziałku do piątku, dostał polecenie 2 godzin pracy w sobotę. W zamian za tę prace przysługuje mu cały dzień wolny.
Nieudzielenie dnia wolnego w zamian za pracę w dniu wolnym, o którym mowa powyżej, jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika zagrożonym karą grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł.
8. Nadgodziny kadry zarządzającej
Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych nie otrzymują wynagrodzenia i dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.
Prawo do wynagrodzenia i dodatku w wysokości 100% przysługuje kierownikom wykonującym pracę w nadgodzinach w niedzielę i święto jeżeli, w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali dnia wolnego od pracy.
System rozliczający nadgodziny
Time Harmony – system do elektronicznej rejestracji, planowania i rozliczania czasu pracy jest wygodnym narzędziem do rozliczania nadgodzin. System wylicza nadgodziny z dodatkiem +50% i +100%, jak również umożliwia rozliczenie nadgodzin czasem wolnym.
Sprawdź jak łatwo zarządzać czasem pracy w Twojej firmie!
